vooronderzoek
VOLLEZELE - VOORONDERZOEK IN DE SINT-PAULUSKERK
01/02/07 Categorie: Vooronderzoek
Oorspronkelijk behoorde de parochie van Vollezele tot het bisdom Kamerijk. Bij de hervorming van de kerkelijke provincies in 1559-1561 onder paus Paulus IV kwam de parochie onder het nieuwe aartsbisdom Mechelen met als eerste bisschop kardinaal Granvelle (1561 - 1582).
Voordat de huidige kerk werd gebouwd stond er op ongeveer dezelfde plaats een andere kleine kerk. Zo blijkt uit een schets uit 1556. Deze eerste Sint-Pauluskerk dateerde uit de 14de eeuw en bestond uit kruisbeukkerk met de toren in het midden.
De huidige kerk heeft geen kruisbeuk meer, maar in de plaats daarvan drie beuken, alle onder één dak. Deze kerk werd gebouwd in 1776-1777 onder pastoor Petrus De Mol door toedoen van de abdij van Vorst. Het wapenschild van Vorst staat vermeld in steen boven het grote venster in de westgevel boven de ingangspoort.
De plattegrond beschrijft een nagenoeg ingebouwde en een driebeukig schip uitlopend op een koor met driezijdige sluiting. Het kerkgebouw werd opgetrokken in baksteenbouw met verwerking van hardsteen en van ijzerzandsteen voor de plinten, de toren heeft een karakteristieke helmbekroning. Het blind middenschip wordt geritmeerd door dorische zuilen en scheibogen. De lichtinval komt van de steekboogvensters in zijbeuken en koor.
Ontwerp F. VanderpoortenDe glasramen: In verband met de glasramen duiken de eerste bewaarde documenten op in 1879. Dit document maakt melding van de slechte toestand van de ramen uit het koor en suggereert gelijktijdig om de ramen te vervangen door nieuwe gebrandschilderde exemplaren.
Uit deze periode zijn in het kerkarchief een aantal ontwerptekeningen bewaard gebleven van het atelier F. Van der Poorten uit Sint-Jans-Molenbeek. Geen van deze ontwerpen werden ook daadwerkelijk uitgevoerd. Ze bleken echter wel de basis te zijn voor de huidige koorramen, getuige de totale opbouw en de identieke bordure met wijnranken op de ontwerpen. In de loop van 1881 worden de uiteindelijke ontwerpen met de HH. Harten van Jezus en Maria en de apostelen Petrus en Paulus goedgekeurd. De nieuwe koorramen werden uiteindelijk in 1882 door Van der poorten geplaatst voor de prijs van 2.880 frank.
Portret pastoor Joannes SannenIn de briefwisseling vonden we ook een schrijven uit 1899, meer bepaald over glasramen uit de zijbeuken en de westgevel. Hier ging men niet terug bij Van der Poorten, maar plaatst men de bestelling bij Bernard Bardenweher. Deze tien apostel-ramen maken samen met de eerder geplaatste Petrus- en Paulusramen in het koor, in de reeks van 12 apostelen volledig.
Bij deze ramen was pastoor Sannen, zondermeer de drijvende kracht. Pastoor Sannen nam zelf twee ramen voor zijn rekening. In de persoon van de apostel Joannes vindt men het portret van Pastoor Sannen terug.
In de westgevel, bij het orgel werd een raam van de Heilige-Cecilia geplaatst. In het bovenlicht boven de inkomdeur werden decoratieve panelen geplaatst.
De ramen uit het atelier Bardenhewer hebben destijds 10.000 frank gekost en werden in 1900 geplaatst.
Met betrekking tot de niet gebrandschilderde ramen zijn er geen of nauwelijks gegevens. Wel is er een factuur uit 1906 van het atelier Bardenhewer waarin sprake is van “4 vitraux en mosaïque riche de verre antiques”. Mogelijk betreft het hier de ramen uit de sacristie en de berging (glas in metaalconstructies).
De kerk werd in november 1973 als monument geklasseerd.
ZUURBEMDE - Sint-Catharinakerk: Bespreking van de eerste bevindingen
24/02/11 Categorie: Vooronderzoek
Vandaag had ik een vergadering met de betrokkenen (inspecteur Ruimte & Erfgoed, afgevaardigde kerkraad en architect) om de eerste resultaten van het vooronderzoek toe te lichten.
De aanzienlijke schade aan het steenwerk was onvermijdelijk één van de belangrijkste zaken. De schade, ter hoogte van de raambruggen, is dusdanig dat wellicht een groot deel van de monelen vervangen moet worden. Verder zijn er de nodige problemen met een aantal raamdorpels en zitten er op de oudste ramen, openingen in de aansluiting tussen muurvlak en dagkant.
Corroderende raambruggen zijn de boosdoeners van de schade aan het steenwerk. Deze vorm van corrosie komt vooral voor bij raambruggen die na het eerste kwart van de 19de eeuw werden geproduceerd, bij handgesmeed ijzer met een veel lager koolstofgehalte zie je dit nooit. Er zal jammer genoeg niets anders opzitten dan alle bruggen te vervangen door exemplaren die wel corrosiebestendig zijn.
ZUURBEMDE - Sint-Catharinakerk: Onderzoek in situ
10/11/10 Categorie: Vooronderzoek
Morgenochtend worden de tussentijdse rapporten in voorbereiding van de overlegvergadering, naar de opdrachtgevende besturen verstuurd. Naast het materiaaltechnisch verslag wordt er een evaluatie bijgevoegd. Daarin zal de afweging tot het al dan niet plaatsen van een behoorlijk functionerende beschermbeglazing de hoofdmoot vormen.
ZUURBEMDE - Sint-Catharinakerk: Opstartvergadering
24/06/10 Categorie: Vooronderzoek
Vandaag hebben we een vergadering gehad met de architect en het opdrachtgevend bestuur. Bovenstaande heilige keek zorgelijk toe, maar we kregen in elk geval de zegen.
.
AARSCHOT - Opstartvergadering
17/02/11 Categorie: Vooronderzoek
Vanmorgen heb ik, samen met de architect en een aantal leden van de kerkraad, een verkennende gesprek gehad. Ik ben groot voorstander van zo'n voorafgaandelijke vergadering omdat de betrokken partijen de kans krijgen om mekaar te leren kennen (wie-is-wie"?). Het geeft je als onderzoeker ook de kans om de onderzoeksmethodiek toe te lichten en aan te geven wat men wel en niet van ons kan/mag verwachten. Tegelijk komen in een dergelijk gesprek ook vaak problemen naar boven die we als aandachtspunten in ons onderzoek mee nemen.
Het was hier in Aarschot niet anders, zoals bij vele kerken zijn er ook hier problemen met toegenomen vandalisme, de glasramen zijn daar meestal het grootste slachtoffer van. Met het oog op de toekomstige preventieve conservering zullen we daar naar een afdoende oplossing moeten zoeken. Maar er kwam ook een duidelijke vraag om te kijken wat er op korte termijn, in afwachting van de uiteindelijke conservatie-restauratie, kan gedaan worden. Verder was er reeds een studie naar het klimaatbeheer binnen de kerk gebeurd. Hieruit was duidelijk gebleken dat ter hoogte van beide transeptramen een aanzienlijke temperatuursval ontstaat. Ondanks het feit dat onze opdracht enkel de gebrandschilderde ramen omvat, gaan we om deze reden toch ook de materiaaltechnische toestand van deze transeptramen eens onder de loep nemen.