HALLE: TEKENS VAN ONZE TIJD - nieuwe tekstpanelen.
Tradities zijn om gevolgd te worden, daarom zal bij de afsluiting van de nog lopende restauratiefase, eveneens "een merkteken in de tijd" worden achtergelaten. In het raam met de vier 17de-eeuwse panelen, uit de doopkapel, worden twee nieuwe panelen geplaatst die moeten herinneren aan de niet aflatende inspanningen die door de huidige generatie heeft geleverd om het schitterende patrimonium van de Sint-Martinusbasiliek aan de komende generaties door te geven.
Het bovenstaande modellen werden goedgekeurd. De tekst werd gezet in "Dauphin" en zal geschilderd worden op mondgeblazen "Cordolé"-glas. De brandschildering zal ook hier bestaan uit zilvergeel, een fijne laag "Depoli" en donkerbruine contourverf voor de teksten.
.
HALLE: DE NIEUWE TEKSTPANELEN - schilderen op glas
Glasverven worden in poedervorm toegeleverd. Deze poeders kunnen dan met water of met olie vermengd worden. Om een mooie uitvloei van de glasverf te bekomen is het van belang om "nat-in-nat" te werken. Daarom wordt er gewerkt met een zogenaamde "armbrug". Op deze manier heeft de hand voldoende steun zonder het glas aan te raken. Een beetje schilderen op afstand dus! Op bovenstaande foto zie je hoe de glasstukken op het model werden gelegd om de letters over te zetten.
Zoals alle andere nieuwe panelen werden vooraf alle glasstukken al voorzien van een ingebrande matterende "depoli-laag". Omdat op het model de letters donker gekleurd zijn is het niet altijd mogelijk om te controleren of de verf overal gelijkmatig is aangebracht. Dat gebeurd in een tweede fase. Doordat we hier gewerkt hebben met een olieachtig voorlopig bindmiddel, blijft de schildering voldoende lang nat om de stukken "nat-in-nat" af te werken.
Tenslotte waren de glasstukken klaar om gebakken te worden op 630°C. Een dergelijke "ovencyclus", van opwarmen tot gecontrolleerd afkoelen tot 450°C, duurt het ongeveer 5 uur. Vervolgens zijn er nog eens een zes-tal uur nodig om de stukken langzaam te laten afkoelen tot 45°C. Dan mogen ze eindelijk uit de oven. Ongeduld wordt onverbiddelijk afgestraft.
Alle nieuwe panelen in de doopkapel worden voorzien van gele boordjes. Er werd echter niet gekozen voor geel glas, maar voor gebrandschilderde stukken met zilvergeel. Hier werd de glasverf telkens van licht naar donker gezet, waardoor een subtiel, speels effect ontstaat.
.
GENT - RECONSTRUCTIE VAN TWEE RAMEN VOOR DE SINT-ANNAKERK
De opdracht voor de Sint-Annakerk was eerder uitzonderlijk. De glasramen uit de achterste twee zuidelijke traveeën van de kerk werden tijdens de tweede wereldoorlog volledig vernield. Door beperkte financiële mogelijkheden en de niet aflatende onderhoudskosten van het gehele kerkgebouw, werd de reconstructie van deze ramen in het verleden noodgedwongen uitgesteld. In de restauratiefase 2004-2005 werden de nodige financiële middelen voorzien om deze ramen opnieuw in te vullen.
De beide roosvensters uit de lichtbeuk werden gerestaureerd. Voor de twee grote ramen uit de zijgevel waren grotere middelen noodzakelijk. De reconstructie van zowel steenwerk, als glas-in-lood, kon verantwoord worden doordat de volledige kerk, travee per travee, volledig symmetrisch is opgebouwd.
Omwille van het volume en de uitvoeringstermijn voerden we deze opdracht uit met 3 restauratoren-glazeniers, Warner Berckmans en Felicien Penders, waren de medewerkers voor dit project.
GENT - GLASRAMEN: WACHTEN OP BETER TIJDEN
Een beeld van de bestaande toestand, voor de reconstructie van de glasramen.
GENT: DE RECONSTRUCTIE VAN DE NIEUWE GLASRAMEN
Tijdens de tweede wereldoorlog werden de twee achterste ramen langs de zuidkant vernield. Door beperkte financiële mogelijkheden heeft het tot vandaag geduurd voor de nodige financiële middelen binnen bereik waren om deze ramen opnieuw te beglazen.
De reconstructie van zowel steenwerk, als glas-in-lood, kon verantwoord worden doordat de volledige kerk, travee per travee, volledig symmetrisch was opgebouwd.
We demonteerden uit elk van de tegenoverliggende glasramen één paneel. Deze vormden de basis om de reconstructies van de rechte panelen uit te voeren. Bij de her-samenstelling was niet de schildering, maar het glas het grootste probleem. In vergelijking tot de 19de eeuw is het aanbod sterk teruggelopen. Onze zoektocht naar de juiste kleuren is uiteindelijk uitgemond in een Frans-Duits-Amerikaanse combinatie. Omwille van de grote diversiteit aan motieven, vormen en kleuren was demontage ondenkbaar voor de tussenfriezen en maaswerken van de ramen.
GENT: RECONSTRUCTIE VAN DE MAASWERKEN
In een vorige log had ik aangegeven dat bij de reconstructie van de rechte panelen het mogelijk was geweest om telkens één paneel uit de tegenoverliggende glasramen te demonteren. (Zuid- en noord-gevel zijn spiegelbeelden van mekaar.)
Deze vormden de basis om de rechte panelen te kopieerden. Omwille van de grote diversiteit aan motieven, vormen en kleuren was deze methode echter niet toepasbaar op de tussenfriezen en maaswerken van de ramen. Daarom werd aan de interieurzijde van de twee glasramen een stelling geplaatst, vanwaar alle panelen fotografisch vastgelegd konden worden. Tegelijk konden we aan de hand van glazen-kleurstalen de juiste kleur bepalen.
Het digitale fotomateriaal werd aan de hand van de plannen "op ware grote", via Photoshop op de juiste afmetingen gebracht (linker afb.). (Dit leverde wel bestanden met enig "megabyte-gewicht" op).
Deze foto's werden dan in grijswaarden afgedrukt. Op deze manier werd het mogelijk om indeling van de kalibers (glasstukken) op een transparante folie over te nemen en tegelijk de glasschildering in detail over te zetten (Afb. rechts). Zo kregen we betrouwbare modellen om de maaswerken te reconstrueren.
Op deze manier helpt de hedendaagse digitale techniek een vakgebied dat in wezen sinds Theophilius 12de-eeuws traktaat, "De Diversis Artibus", weinig veranderd is.
GENT: DE EERSTE GLAS-IN-LOODPANELEN ZIJN GEPLAATST!
De werkopnamen (inclusief stellingen) zijn relatief donker, enerzijds omdat er achter het raam grote bomen staan en anderzijds omdat er aan de buitengevel ook nog een 1,5 meter brede stelling staat.
De beide ramen samen zijn een kleine 70 vierkante meter groot. Een opdracht om een dergelijke oppervlakte volledig te brandschilderen is in ons land een eerder uitzonderlijk. Daarvoor heb je voldoende man-(of vrouw)kracht nodig én niet te vergeten "ovencapaciteit". Alle stukken dienen tenslotte één of twee keren op 600°C gebakken te worden, wat de nodige tijd vergt.
.
GENT - HET AFGEWERKT RESULTAAT
De twee ramen na oplevering. Voor meer foto's, zie het fotoalbum.
.
.